Een sterke sociale samenhang draagt bij aan positieve ontwikkelingen op onder andere het gebied van veiligheid, gezondheid, welzijn en economische productiviteit en groei (CBS, 2015). Er zijn verschillende definities van sociale samenhang. In deze monitor gaat het over de participatie van burgers aan de samenleving door het onderhouden van contacten, zowel informeel als in georganiseerd verband.
Daarnaast is vertrouwen een belangrijke voorwaarde om verbindingen aan te gaan. Fryslân staat bekend om haar grote sociale samenhang, haar hechte mienskip. Als het om participatie en vertrouwen gaat zijn er echter wel verschillen waar te nemen tussen de diverse leeftijdsgroepen en opleidingsniveaus.
Mensen hebben doorgaans behoefte aan sociale contacten. Ze willen deel uitmaken van een groep, ervaringen uitwisselen en bij elkaar terecht kunnen voor steun (CBS, 2015). De inwoners van Fryslân hebben tegenwoordig vaker online contact met vrienden en familie dan dat ze elkaar werkelijk, dus in levenden lijve ontmoeten. Naast frequentie van contacten is ook de kwaliteit ervan belangrijk. Onderzoek wijst uit dat mensen die vaker contact met anderen hebben ook hechtere relaties hebben (CBS, 2015).
Eén op de acht (12%) inwoners van Fryslân van 18 jaar of ouder verleent mantelzorg: langdurige en onbetaalde zorg voor hulp- en zorgbehoevende naasten, vanuit een al bestaande persoonlijke band. In 2012 gaf 12% van de inwoners van Fryslân mantelzorg, in 2016 ging het om 14%. Iets meer hoog- dan laagopgeleiden zijn mantelzorger, en de zorg wordt vooral gegeven door 50-74-jarigen.
Het ondersteunen van mantelzorgers en het voorkomen van overbelasting, door de combinatie met werk en of gezin, zwaarder of complexer wordende mantelzorg terwijl ook de gezondheid van de mantelzorger afneemt en de steun vanuit het netwerk minder wordt, is een belangrijke thema van overheidsbeleid.
Iets meer dan de helft (53%) van de inwoners van Fryslân geeft informele hulp. Dit is hulp aan anderen in de buurt, wijk of het dorp. Het gaat hierbij om spontane, niet door een instantie georganiseerde hulp. Voor 2023 is een lichte afname te zien in vergelijking met 2021 (57%), maar dit is hoger dan in 2018 (36%). De overheid verwacht dat burgers elkaar helpen en ondersteunen, zodat minder vaak een beroep op professionele zorg hoeft te worden gedaan.
Informele hulp versterkt doorgaans sociale contacten en sociale netwerken, en kan bestaan uit allerlei soorten hulp, zoals het doen van kleine reparaties of boodschappen, het invullen van formulieren, het bieden van een luisterend oor, het geven van raad of het sneeuwvrij maken van trottoirs.
Er is een lichte afname te zien in alle leeftijdsgroepen tot 75 jaar. Inwoners van 75 jaar en ouder zijn juist meer informele hulp gaan geven in 2023. De meeste informele hulp wordt gegeven in Noordoost Fryslân (57%), gevolgd door Leeuwarden (54%).
Van de inwoners van Fryslân is 64% lid van een hobby- of vrijetijdsvereniging. Dit is een stijging ten opzichte van 2021 (53%). Deelname aan het verenigingsleven brengt mensen met elkaar in contact, waardoor hechte banden kunnen ontstaan. En vanuit deze banden wordt dikwijls hulp en steun uitgewisseld. Inwoners van het platteland zijn vaker lid van een vereniging dan inwoners van een meer stedelijke omgeving. Landelijk is dat ook zo (CBS, 2015).
Verenigingen vormen een formeel kader vanwege lidmaatschap. Maar informeel zoeken mensen elkaar ook op. Ze gaan bijvoorbeeld samen wekelijks hardlopen of kaarten, in plaats van lid te worden van een sport- of hobbyvereniging. Van de inwoners van Fryslân neemt 20% deel aan zo’n informele groep. In 2021 ging het om 12%.
Vermeld moet worden dat de cijfers van 2021 (over lidmaatschap van een hobby- of vrijetijdsvereniging of deelname aan een informele groep) om een momentopname gaan, in een onzekere periode met elkaar snel opvolgende coronamaatregelen met een grote impact op het verenigingsleven en het samenkomen in informele groepen.
Bijna 2 op de 3 (63%) inwoners van Fryslân verricht vrijwilligerswerk. Dit blijkt uit de meest recente meting van Panel Fryslân. Daarmee is het aantal vrijwilligers weer aan het stijgen en bijna weer op dezelfde hoogte als voor de coronapandemie (66% in 2019). Net als in de voorgaande jaren is Fryslân ook weer landelijk kampioen vrijwilligerswerk als er wordt gekeken naar de Regionale Monitor Brede Welvaart 2022 (CBS, 2022).
Vrijwilligerswerk is een belangrijke indicator van sociale samenhang. De verwachting is dat vrijwilligerswerk in de toekomst steeds belangrijker gaat worden. Door vergrijzing zal namelijk de zorgvraag toenemen en door ontgroening neemt juist het aandeel werkenden af. Daar staat tegenover dat landelijk het meeste vrijwilligerswerk verricht wordt door mensen tussen de 65 en 74 jaar (CBS, 2023) Deze zelfde trend is te zien in Fryslân. Mensen doen vrijwilligerswerk vanuit verschillende interesses. Sport- en buurtwerk scoren het hoogst. Inwoners van het platteland doen vaker vrijwilligerswerk dan stedelingen. Dit beeld is vergelijkbaar met landelijk (CBS, 2023). Het meeste vrijwilligerswerk wordt verricht in de regio Noordoost Fryslân (66%).
Van de inwoners van Fryslân wil 40% betrokken worden bij het beleid van de gemeente. Dit is een daling ten opzichte van de voorgaande jaren; in zowel 2019 als 2021 wilde nog 45% betrokken worden bij gemeentebeleid. Opvallend is de daling in het percentage jongeren tussen de 18 en 34 jaar: in 2021 wilde 60% nog betrokken worden bij beleid, maar dit is gedaald naar 47% in 2023. Ook is er een daling te zien onder alle 50-plussers.
Overheden vinden het belangrijk dat inwoners betrokken worden bij hun beleid. Ze kunnen meedenken met de overheid of zelf initiatieven nemen. Niet alle burgers hebben hier behoefte aan. Hoogopgeleide inwoners van Fryslân willen vaker betrokken worden dan laagopgeleiden. Bij alle opleidingsniveaus is een daling te zien in de wens om betrokken te worden. Bij laagopgeleiden is de daling het grootst: in 2021 wilde nog 39% betrokken worden, maar in 2023 is dit gedaald naar 28%. Daarmee dreigen bepaalde stemmen niet gehoord te worden, waardoor groepen buiten de boot dreigen te vallen binnen de participatiemaatschappij.
Bijna 7 op de 10 (69%) inwoners van Fryslân heeft over het algemeen vertrouwen in andere mensen. Dit is een lichte daling ten opzichte van 2021 (74%). Vertrouwen is onmisbaar in sociale relaties. Samen met participatie is vertrouwen essentieel voor sociale samenhang en dus het prettig functioneren van de samenleving.
Over het algemeen is het sociale vertrouwen hoog in Nederland, maar landelijk neemt het vertrouwen in de politiek af. Ook zijn er verschillen in vertrouwen te zien tussen verschillende groepen in de samenleving (SCP, 2023). Voor Fryslân blijkt het rondom het vertrouwen in de politiek iets genuanceerder te liggen. De cijfers laten zien dat er juist meer vertrouwen is gekomen in de gemeenten en provincie in 2023, maar dat het vertrouwen in de landelijke politiek erg is afgenomen. De verschillen tussen verschillende groepen zijn wel zichtbaar. Hoogopgeleiden hebben namelijk meer vertrouwen in anderen en in de politiek en andere instituties dan laag- en middelbaaropgeleiden.
Heeft u vragen of wilt u meer informatie? Zoekt u specifieke cijfers? We helpen u graag verder! Neem contact op met:
Door de site te te blijven gebruiken, gaat u akkoord met het gebruik van cookies. meer informatie
Deze site is standaard ingesteld op 'cookies toestaan", om je de beste mogelijke blader ervaring te geven. Als je deze site blijft gebruiken zonder je cookie instellingen te wijzigen, of als je klikt op "Accepteren" hieronder, dan geef je toestemming voor het gebruik van Cookies.
06 819 263 37